Po latach obserwacji rynku finansowego i obecności w świecie sportu dostrzegam dużą przestrzeń pomiędzy pierwszymi lokatami sportowca a zdolnością finansową na zakup pierwszego mieszkania w celach inwestycyjnych. Od pewnego czasu wspomnianą wolną przestrzeń produktową starają się wypełniać towarzystwa funduszy inwestycyjnych, proponując inwestycje w fundusze inwestycyjne. W tym artykule wyjaśnię, jak działa fundusz inwestycyjny, jakie są jego rodzaje, ile wynoszą opłaty oraz dlaczego warto unikać polis inwestycyjnych z ubezpieczonym funduszem kapitałowym.
1. Jak działa fundusz inwestycyjny
Fundusz inwestycyjny to wspólna pula pieniędzy wpłaconych przez indywidualnych klientów, zarządzana przez wykształconych specjalistów z towarzystw funduszy inwestycyjnych. Głównym zadaniem funduszy inwestycyjnych jest pomnażanie pieniędzy wpłaconych przez klientów przy ograniczonym ryzyku inwestycyjnym. Fundusze dzielimy na dwie grupy: otwarte i zamknięte. Te pierwsze sprzedają jednostki uczestnictwa, a zamknięte emitują certyfikaty inwestycyjne. Fundusze otwarte z zasady nie mają ograniczenia czasu trwania, a zamknięte zwykle tak – np. na 2–3 lata działalności. Fundusze inwestycyjne mogą działać w Polsce jedynie w ramach Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych (TFI). Za ważne z punktu widzenia klienta i bezpieczeństwa jego środków trzeba uznać istnienie depozytariusza, którym jest bank niezależny od danego TFI. Depozytariusz przyjmuje wpłaty od inwestorów, a potem dba o prawidłowość wycen aktywów funduszu. Dzięki istnieniu depozytariusza majątek TFI oraz aktywa zarządzanych przez nie funduszy stanowią oddzielne masy majątkowe, a zatem problemy finansowe TFI nie powinny dotykać uczestników funduszu. Kolejnym podmiotem współpracującym z TFI jest agent transferowy, który sporządza rejestr uczestników funduszu. Poniższa grafika pokazuje podział kompetencji pomiędzy podmiotami rynku.
2. Rodzaje funduszy inwestycyjnych
- Fundusze gotówkowe i rynku pieniężnego. Najbezpieczniejsze fundusze, w których portfelu zdecydowanie przeważają obligacje Skarbu Państwa, depozyty gotówkowe oraz obligacje nieskarbowe (korporacyjne).
- Fundusze obligacji. Składają się w większości z obligacji korporacyjnych i nieskarbowych. Zazwyczaj bezpieczniejsze obligacje skarbowe oraz środki pieniężne stanowią mniejszą część portfela. To rozwiązanie jest bardziej ryzykowne niż fundusze pieniężne.
- Fundusze hybrydowe. Składają się zarówno z akcji, jak i bezpiecznych instrumentów, np. obligacji rządowych. Dzielą się na podkategorie, np. fundusze stabilnego wzrostu (kupujące mniej akcji) i fundusze zrównoważone (mające więcej akcji). Są bardziej ryzykowne niż fundusze dłużne, ale mają potencjał wyższych zysków.
- Fundusze akcji. Większość ich składu stanowią akcje. Cechują się największym stopniem ryzyka, najwyższymi opłatami, ale również największym potencjałem zysku.
- Fundusze specjalizowane. Inwestują w konkretne klasy aktywów, np. nieruchomości, metale szlachetne, surowce lub produkty rolne. Do nich zaliczane są także fundusze absolutnej stopy zwrotu.
3. Opłaty
Bez względu na rodzaj funduszu, w który inwestujesz, systematycznie uiszczasz opłaty za możliwość inwestowania w fundusze inwestycyjne. Jakie to koszty?
- Opłata dystrybucyjna – to jednorazowa prowizja za nabycie jednostek uczestnictwa funduszu płacona towarzystwu funduszu inwestycyjnego. TFI najczęściej przekazuje znaczną część opłaty dystrybucyjnej pośrednikowi, który polecił Ci inwestycje. Opłat łatwo można uniknąć, dokonując zakupów przez bezpłatne platformy mBank czy Bossafund.
- Opłata za zarządzanie – to stała miesięczna opłata na rzecz TFI liczona jako określony procent od naszych zgromadzonych pieniędzy. Przyjęło się, że opłaty są najmniejsze tam, gdzie zarządzający mają najmniej pracy. Im bardziej agresywna strategia inwestycyjna, tym wyższy poziom opłat za zarządzanie. Dlatego najmniejsze opłaty zobaczymy w funduszach pieniężnych, a najwyższe – w akcyjnych. Rozpiętość jest duża – od 0,5% w funduszach pieniężnych do nawet 5% w funduszach akcji. Wyższe koszty zarządzania wcale nie muszą przekładać się na lepszy wynik funduszu.
- Podatek Belki – to 19-procentowy podatek do zapłacenia od wypracowanego zysku, wprowadzony przez byłego ministra finansów Marka Belkę. Podatek ten jest płacony na końcu inwestycji w przypadku osiągnięcia zysku. Dla przykładu: jeśli zarobisz na funduszach 10 000 zł, będziesz miał do zapłacenia przy wyjściu z inwestycji 1 900 zł podatku, a więc na Twoje konto na czysto wpłynie kwota zainwestowanych pieniędzy + 8 100 zł zysku.
4. Ubezpieczony Fundusz Kapitałowy (UFK)
Ubezpieczony Fundusz Kapitałowy to produkt inwestycyjny łączący fundusze inwestycyjne z ubezpieczeniem na życie i dożycie. Sprzedawany jest sportowcom w Polsce na potęgę i oferowany jako świetny sposób długoterminowego oszczędzania osobom, które chcą systematycznie odkładać dla siebie bądź na przyszłość swoich dzieci. Niestety rzadko który doradca finansowy przyzna, że jest to inwestycja obarczona dużym ryzykiem i olbrzymimi kosztami, zżerająca potencjalne zyski. To produkt, na którym przeciętny inwestor – sportowiec – ma praktycznie zerowe szanse zarobić. Jakie są największy minusy tego typu inwestycji?
- Wysokie opłaty. Jak już wiesz, TFI za zarządzanie funduszami inwestycyjnymi pobiera opłaty od 0,5 do 5%. W inwestycjach z UFK również występuje taka opłata, a dodatkowo ubezpieczyciel pobiera własną opłatę sięgającą kolejnych 5%! Razem daje to 10% dodatkowych kosztów w skali roku! Tak więc inwestowanie przez polisę UFK jest droższe niż inwestowanie bezpośrednio przez TFI.
- Brak możliwości wcześniejszego wyjścia z inwestycji. Gdy podpiszesz polisę UFK i określisz wysokość kwoty miesięcznych wpłat, będziesz zmuszony wpłacać środki finansowe na polisę, nawet jeśli pogorszy się Twoja sytuacja finansowa. Nie masz możliwości zaprzestania wpłacania pieniędzy. Możesz to zrobić jedynie pod warunkiem zapłacenia olbrzymich opłat likwidacyjnych, które zabiorą Ci potencjalne zyski i część wpłaconych przez Ciebie pieniędzy.
- Nikt poza Tobą nie zarządza Twoimi inwestycjami. Ubezpieczyciel daje tylko dostęp do platformy funduszy inwestycyjnych, na której musisz samodzielnie dokonywać wyboru i konwersji jednostek funduszy. Stajesz się zarządzającym swoimi środkami na profesjonalnym rynku finansowym! Bez wiedzy i doświadczenia narażony jesteś na podejmowanie nieprzemyślanych decyzji.
- Polisa UFK to świetny zarobek, ale tylko dla Twojego doradcy finansowego. Jednorazowe wynagrodzenie dla doradcy finansowego sprzedającego Ci polisę inwestycyjną sięga rocznej wysokości Twoich wpłat na platformę inwestycyjną. Jeśli zobowiązałeś się wpłacać 500 zł miesięcznie, to Twój doradca finansowy zarobił na prowizji za sprzedaż 6000 zł. Firmy finansowe nie działają w formie wolontariatu, więc możesz być pewny, że koszt zapłacenia prowizji doradcy finansowemu odbiją sobie na Twojej polisie inwestycyjnej w formie wysokich opłat sięgających nawet 10% rocznie! Polisy z UFK są najdroższym sposobem inwestowania w fundusze inwestycyjnie.
Mam nadzieję, że tym wpisem przybliżyłem Ci istotę funkcjonowania funduszy inwestycyjnych w Polsce. Jest to ciekawy produkt finansowy, niemniej obarczony ryzykiem. Dlatego bądź czujny, pytaj i sprawdzaj wszystkie szczegóły, gdy doradca finansowy zapuka do Ciebie z ofertą zainwestowania w fundusze inwestycyjne. Ładna prezentacja to nie wszystko. Pamiętaj, że to Ty jesteś najlepszym zarządcą własnych pieniędzy.
Autor: Michał Jonczyk, doradca sportowy EduSport